Die bome my vaders en moeders Wilma Stockenström

Die bome my vaders en moeders
Wilma Stockenström


       Die bome, my vaders en moeders,
se lang gespierde arms,
se groot groen rokke,
se kinders by dosyne,
se optog van bloeisels in die parke en langs die strate,
       my vaders en my moeders, die bome,
ek slaan my arms om julle,
druk julle blare teen my wang
en vou jul geur soos 'n doek om my hare.
Bly goed wees vir my.

Vrug van klip Wilma Stockenström

Vrug van klip
Wilma Stockenström


Vrug van klip in my dra ek wanhoop,
vrug wat groei tot haat. Hard en wit
soos gips en doods in my die vertwyfeling
en die verkalking van verbittering na ontsegging.
Botsels van weerstand bring die lente my
waar ek boom in verspoelde grond staan.
Gehard sou wees: die pers krale van stamvrugte
dra en blinkblaar in die kloof se son
te dans tussen my vriende die rotse, heerlik
heidens sku en wrangsoet. Erbarmloos
staan my takwerk teen die kaal van verlatenheid,
oortrek met klipvrugte, drag van my haat wat my
buig af na die klippe, my gevalde vrugte.

Bibberende Piet Jeanne Goosen

Bibberende Piet
Jeanne Goosen


Here
U wat die aarde met die holtes van U hande uitgemeet het
U wat die gewig van elke woord meet — omdat die massa U traak
U wat die skepping in ses dae deurgepyn het
Ek vra vir 'n oomblik U aandag:
Het U nie dalk my pa gesien nie?
En ken U hom?
Hy stap mank en lyk nog goed vir sy jare
Die begrafniskunstenaar het hom mooi gemaak vir U poorte
Sy mond en wange bloei soos jong rose
En hy dra 'n wit jurk
Here, en miskien ruik hy nog effens na gas
Maar U sal hom ken aan sy oë
Dié het hul blou vrae behou
Luister U, Here? En mag ek klaar praat?
Daar is nog 'n paar vrae ook wat ek wil vra:
U sê geen haar sal van die mens se hoof val nie
Of U weet daarvan: Dat U oral is en ewig
Dan het U mos gesien hy drink die soet gas van verlossing;
Dan was U mos dáár toe die diewe sy lyk besteel het;
En U het nie 'n vinger gelig nie Here Vader van die diewe
Die blare, die vuur en die slagvelde
Is dit U opdrag dat U herder hom nie moet begrawe nie
Omdat hy nooit tuis in U huis gevoel het nie?
Is dit U wat hom 11 dae in die vrieskas laat lê het?
Wou U dat die vrees naak en sidderend en gestol moes bly
Of wou U hom witter was as wol?

Here,
U wat oordeel uitspreek en verdoem
U wat trooswoorde gee en hulle ook weer wegneem
Beloof my
As Bibberende Piet by U aandoen
Maak U genade aan hom duidelik — en ook U soort apartheid

[By Copernicus leen ek 'n slim slypglas] Jeanne Goosen

By Copernicus leen ek 'n slim slypglas
en loer by die luik van die hemel in
Kepler speel met sy spieëls
en baljaar tussen die mane van Uranus
En daar is die meester ook
met sy boskasie vol skoenlappers
Hy is besig
Hy brou 'n nuwe skepsel
'n ding—
iets tussen 'n komieklike insek
en 'n wollerige knaagdier
Uit papyrus kry dit twee vlerke
wat hy met spuug aan die krom skouers vasplak
Hy brand ook sy voorletters daarop uit
Want dit is sý eiendom, sý maaksel
Maar wysig God altyd wys?
want kyk:
Hy pas twee OK Bazaarsloffies aan die pootjies
en met haakspelde
speld hy 'n voorskoot aan die lyf vas
God staan terug
peins
sê nadenkend vir sy engel:
Sy sal op kruie wei en 'n soet reuk versprei
en ek sal haar nie aarde toe stuur nie
maar 'n woning in die hemel gee
Voorts pluis God watte uit die wolk
weef 'n tweevertrek-kokon
en betig wind en weer
om hulle plek ten alle tye te ken
En dan druk God sy skepsel teen sy bors
lig die snaakse gesiggie na hom
en plaas sy mond op hare
God blaas
en die vlerke roer in die bries
Ek huil van vreugde uit die twee riviere van my oë
want op aarde het my ma min gehad


—Jeanne Goosen

Die oorwinning van die ietermagô Wilma Stockenström

Die oorwinning van die ietermagô
Wilma Stockenström

Goud die oorwinning van die ietermagô,
geboen tot blits en verweer, en gebal,
so rondomtalie geskub, die wilskrag
teen kwes en die lomp, kantelende val.

Sodat hy blydskap dans teen die dood,
die ietermagô, met snoetjie vooruit
gesteek en stert 'n roerlose sleep,
'n swaaiende verset teen tem en buit.

Sodat hy glinsterend 'n agterpootdans
wiegelend trap en die armpies rek
om die son te gryp in 'n vreugde
wat deur tot anderkant die jare strek.

die plek van opsluiting
Breyten Breytenbach


die plek van opsluiting
is 'n digtersparadys
(versigtig, versigtig nou
om dit nie te vergelyk
met die graf —
of praat die dooies juis
lê-lê-so met mekaar
uit holte na holte
van wat gelyk het na lewe?)

die plek van afsondering
is die digterspaleis
waar die ek die geskiedenis
van vlugte kan lek
en soos 'n paradysvoël
die vere een vir een
uit die vlerk kan trek
om kaal die stile
om jou te vou

Hadida 2
Johan Myburg

       Bostrychia hagedash


Noudat jy taksonomies herbenoem is
kater jy nou in 'n ander stem?
Word jy anders getakseer noudat
jou naam sy stottering verloor het,
jy 'n poëtiese kwaliteit, 'n singende
metrum ingeboet het? Is jy 'n ander voël nou
of dek dit net my leksikon? Te oordeel
aan die pluim wat losgekom het op my grasperk
smokkel jy steeds met smaragde.
Dorsaal onder jou piouter vlerk glimmer
jou juwele nog soggens as jy neerstryk
op my erf of as jy teen vyf
in die middag weemoedig weerklink
in die buurt voordat dit donker word:
Hagedashia hagedash. Hadashia 
hagedash.

Die dans van die reën
Eugène N. Marais

    Lied van die vioolspeler, Jan Konterdans, uit die Groot Woestyn


O die dans van ons Suster!
Eers oor die bergtop loer sy skelm,
      en haar oge is skaam;
            en sy lag saggies.
En van ver af wink sy met die een hand;
haar armbande blink en haar krale skitter;
            saggies roep sy.
Sy vertel die winde van die dans
en sy nooi hulle uit, want die werf is wyd en die bruilof groot.

Die grootwild jaag uit die vlakte,
      hulle dam op die bulttop,
wyd rek hulle die neusgate
       en hulle sluk die wind;
en hulle buk, om haar fyn spore op die sand te sien.
Die kleinvolk diep onder die grond hoor die sleep van haar voete,
      en hulle kruip nader en sing saggies:
            "Ons Suster! Ons Suster! Jy het gekom! Jy het gekom!"

En haar krale skud,
en haar koperringe blink in die wegraak van die son.
      Op haar voorkop is die vuurpluim van die berggier;
            sy trap af van die hoogte;
      sy sprei die vaal karos met altwee arms uit;
            die asem van die wind raak weg.
            O, die dans van ons Suster!

Reitzstraat, Potchefstroom
Johan Myburg

     TTC


Sommige somers, as jy jou blou Valiant pak
en see toe verkas met jou Anna en kroos,
het ek 'n oog oor jou tuin moes hou teen
verdroging, en ingeval: 'n Jong tuin is broos
as reën wegbly in Desember. Van oorkant die straat
het ek, toe nog 'n skolier, gesien hoe jy perke laat spit,
buitelyne beplan en beddings vul met struike: vir lower
vir blom vir geur; gesien hoe jy rankers voorlopig stut
met riet. Gaandeweg het ek patrone begin snap:
dat sipresse net in pare alleenheid oorleef; dat die pom-pom
van 'n blomperske net uit kaal takke kartetse kleur
kan skiet; dat die lente, benewens in die kweper, ook blom
in die dweperige pers van die yl tamarisk. In dié tuin
het ek begryp hoe vingers groen kan vroetel,
hoe oog en oor en neus die taal van tuin kan lees.
Na jou voorbeeld het ek groenigheid begin troetel
en algaande woord vir woord aan die groei gekry,
later selfs ryme jasmyn lelie iris roos aangelê, my verloor
in kwatryne. Sedert swymel ek steeds oor die boeket
van tuine en die toorkrag van 'n rymende eindkoeplet.

george henry weideman
Thomas Deacon

       2 julie 1947 – 28 augustus 2008


waar die son kliplangs oor oulandswêreld spring
het henry george weideman
van katstert en kanniedood
van kinkelbos en klipkersie gesing
tussen springbok en pofadder
tot by aggeneys, by onseepkans
en kenhardt verby
hoor ek sy woorde rietjiesfluit
van botterblom en bossiesgras
van bokbaaivyg en bloumelkbos
tot bitterbos
waar looplê se tyd
toe klapperbos en kankerbos
hul nagkarossies nadertrek
het george henry weideman
'n staning onder sterre
oopgetrap

Vertoonkas
Johan Myburg


Sieraad van haar sitkamer was dié ligbruin
kas — terugskouend vermoed ek dit was fineer —
met geelkoperbeslag en twee panele glas
wat parallel in gleuwe heen en weer
kon skuif. Loop jy oor die bont tapyt begin
daarin 'n menagerie van porselein vibreer
op trillende vloerplanke; pronk 'n pou
pierewaaierend 'n ragfyn halfmaan veer;
skrik springbokkies en 'n haas van sjokolade
vir 'n maanhaar, 'n replika van 'n Landseer-
leeu dekades gestol in glas en wat nou onderlangs
begin te grom. Asof seismies gewek registreer
'n skoener, effe na agter, 'n teenwind in sy takel;
span onsigbare matrosies seile en laveer
die skippie terug oor ysige oseane; in die hande
van die klein kaptein sweerlik 'n narwalspeer.
Die seile sak tot halfmas, die pou vou sy trots
teleskopies terug, bokkies, haas én leeu kalmeer.
As natrilling ril ondervel, neffens rosies van marsepein, 
'n gevange eenhoring op 'n poskaart, gefrankeer,
maar nooit gestuur nie. In skemerte is ek jare gelede
in dié voorstedelike Wunderkammer ingesweer
as verkenner van negosie. Mettertyd sou ek
kuriositeite as versamel teen vergeet waardeer,
sjokolade marsepein glas papier porselein as
afstand van 'n verbeelde bestaan takseer.

Peinsende...
Pablo Neruda


Peinsende, terwyl ek skaduwees saamvleg in diepe eensaamheid.
Ook jy is ver weg, helaas, verder as wie ook al,
peinsende, terwyl jy voëls vrylaat, beelde laat verdwyn,
lampe begrawe.

Kloktoring van mis, hoe ver tog, daarbo!
Terwyl jy treursange versmoor, donker verwagtinge fyn maal,
swygsame meulenaar,
stort die nags blindelings op jou af, ver van die stad.

Jou teenwoordigheid is aan my vreemd, vir my sonderling soos 'n 
voorwerp.
Ek peins, terwyl ek 'n lang ent stap, oor my lewe voor jou.
My lewe voor enigiemand, my bitter lewe.
Die kreet voor die see, tussen die klippe,
soos jy vlug, vry, kranksinnig, in die newels van die see.
Toomloos, gewelddadig, uitgereik na die hemel.

Jy, vrou, wat was jy daar, watter speek, watter balein
van hierdie reusagtige waaier? Jy was ver soos nou.
Brand in die bos? Dit brand in blou kruise.
Dit brand, dit brand, dit vlam, dit vonk in die bome van lig.
Dit stort neer, dit knetter, brand. Brand.
En my siel dans gewond deur spaanders van vuur.
Wie roep? Watter stilte, bevolk deur watter eggo's?
Uur van heimwee, uur van vreugde, uur van eensaamheid,
uur wat myne was, onder al die ander!

Trompet deur wie die wind vaar singende.
So 'n passie vir trane vasgeknoop aan my liggaam.
Losgeskud van alle wortels,
aanval van al die golwe!
En my siel dwaal rond, droewig, eindeloos.
Peinsende, terwyl jy lampe begrawe in diep eensaamheid.
Wie is jy tog? Wie is jy?

Vertaal deur Uys Krige